Φεβρουάριος
Ο δεύτερος μήνας του χρόνου προστέθηκε όπως και ο Ιανουάριος στο 10μηνο (παλαιότερα) Ρωμαϊκό ημερολόγιο γύρω στο 700 π.Χ. από τον Νουμά Πομπίλιο, αρχικά ως ο 12ος μήνας. Επειδή λοιπόν ήταν ο τελευταίος μήνας της χρονιάς, ήταν μήνας μεταβατικός από το ένα έτος στο άλλο, άρα και αποκαθαρτικός.
Το όνομα λοιπόν του Φεβρουαρίου προέρχεται από το FEBRUARE που στα λατινικά θα πει εξαγνίζω, καθαρίζω, από τις τελετές εξαγνισμού που τελούσαν οι Ρωμαίοι αυτόν τον μήνα.
Όταν το 153 π.Χ. ο Ιανουάριος ορίστηκε πρώτος μήνας του έτους, ο Φεβρουάριος ορίστηκε δεύτερος και είχε διάρκεια 29 μέρες στα κοινά έτη και 30 στα δίσεκτα. Όμως το 4 π.Χ. ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος, αφαίρεσε μια μέρα και την πρόσθεσε στο μήνα Αύγουστο που ήταν αφιερωμένος στο πρόσωπο του. Από τότε ο Φεβρουάριος έχει 28 μέρες στα κοινά έτη και 29 στα δίσεκτα. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι δίσεκτο είναι το έτος που διαιρείται ακριβώς δια του 4.
Στην αρχαία Αθήνα τον μήνα Γαμηλιώνα που αντιστοιχεί στον Φεβρουάριο, γιορτάζονταν τα Ανθεστήρια που διαρκούσαν τρεις μέρες. Την πρώτη μέρα στα Πιθοίγια, άνοιγαν τους πίθους, τα πιθάρια με το καινούργιο κρασί. Παρέδιδαν δείγματα των οίνων μαζί με νερό στο ιερό του Διονύσου στη νότια πλευρά της Ακρόπολης που άνοιγε μια φορά το χρόνο ειδικά γι’ αυτή τη γιορτή, και πρόσφεραν σπονδές στο θεό που δίδαξε τους ανθρώπους τη σωστή “κράσιν οίνου”. Τη δεύτερη μέρα στις Χόες (από το χους, την οινοχόη) έτρωγαν και έπιναν σιωπηλά. Την ίδια μέρα έδιναν και τους μισθούς στους δασκάλους μαζί με δώρα. Η τρίτη μέρα οι Χύτροι, ήταν αφιερωμένη αποκλειστικά στους νεκρούς. Έβραζαν πανσπερμία (όλους τους σπόρους) μέσα σε μεγάλες πήλινες χύτρες (από ‘κει και το όνομα Χύτροι) και την προσέφεραν στο χθόνιο Ερμή εκ μέρους των νεκρών.
Στο Βυζάντιο, το Φεβρουάριο, ο αυτοκράτορας οργάνωνε αρματοδρομίες, το Μακελλαρικόν ιπποδρόμιον ή Λουπερκάλιον όπως το έλεγαν. Οι αρματοδρομίες αυτές γίνονταν στον Ιππόδρομο λίγο πριν την αρχή της Τεσσαρακοστής δηλαδή την τελευταία εβδομάδα των Απόκρεω.
Στην Ελλάδα ο Φεβρουάριος έχει πολλές ονομασίες που σχετίζονται με τη μικρή διάρκεια του: Κουτσός, Κουτσοβλέβαρος, Φλιάρης και Γκουζούκης. Λέγεται Φλεβάρης από τη συσχέτιση του με τις “φλέβες” δηλαδή τα υπόγεια νερά που αναβλύζουν τότε λόγω των πολλών βροχών όπως δηλώνει άλλωστε και η παροιμία: “Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει κι αλησμόνησε να πάψει”.
Ο Φεβρουάριος είναι ο τρίτος μήνας του χειμώνα άρα και ο προάγγελος της άνοιξης, γι’ αυτό “Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει“.
Δύο είναι τα σπουδαιότερα έθιμα που τηρούνται μέχρι σήμερα αυτό τον μήνα: Το Ψυχοσάββατο και οι Αποκριές. Στο Ψυχοσάββατο, όσοι έχουν αγαπημένους νεκρούς, βράζουν στάρι, την αρχαία πανσπερμία και κάνουν κόλλυβα που τα προσφέρουν για την ανάπαυση των ψυχών. Αυτή τη μέρα σύμφωνα με μια δοξασία “οι ψυχές βγαίνουν και κάθονται επάνω στα δένδρα και στα βλαστάρια του αμπελιού”, γι’ αυτό δεν κόβουν τα βλαστάρια μήπως και “πέσουν οι ψυχές που είναι καθισμένες πάνω σ’ αυτά και κλάψουν”.
Οι Απόκριες πάλι (Απο+κρέας=αποχή από το κρέας, γιατί προετοιμάζουν τη νηστεία) αρχίζουν από το Τριώδιο, την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, συνεχίζουν με την Κυριακή της Κρεατινής και κορυφώνονται την Κυριακή της Τυρινής που λέγεται και Τρανή Αποκριά “Τσι τρανές αποκριές κουζουλαίνονται οι γριές” λένε επιγραμματικά στην Κρήτη. Είναι η μέρα που κυριαρχεί το κέφι και ο χορός οι αστεϊσμοί και οι μεταμφιέσεις. Η πανάρχαια αυτή γιορτή έχει σκοπό να ξυπνήσει τη φύση από τη χειμερία νάρκη της και να εξασφαλίσει τη βλάστηση και την καρποφορία των χωραφιών. Οι μεταμφιεσμένοι πανηγυρίζουν στους δρόμους και στα σπίτια. Χτυπούν τύμπανα και κρατούν φαλλικά σύμβολα, λένε τολμηρά αστεία και εύχονται καλή σοδειά και ευγονία. Οι γιορτές της Αποκριάς τελειώνουν όπως ανεφέρθη την Κυριακή της Τυρινής και επειδή εκείνη την ημέρα τρώνε συνήθως μακαρόνια με τυρί τη λένε και “Μακαρονού”.
Την επόμενη μέρα είναι η Καθαρά Δευτέρα και παραδοσιακά οι Αθηναίοι τη γιόρταζαν στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, γι’ αυτό και τα Κούλουμα ετυμολογούνται από το λατινικό COLUMNA που σημαίνει κολόνα. Στου Φιλοπάππου πάλι γίνεται το παραδοσιακό πέταγμα του αετού, που έχει μαγικο-θρησκευτικό χαρακτήρα, ο αετός να πάρει μακριά το κακό και να φέρει από τον ουρανό καλό.
Η Εκκλησία μας γιορτάζει τον Άγιο Τρύφωνα την 1η Φεβρουαρίου ο οποίος σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση προστατεύει τα αμπέλια και τους αγρούς από τα τρωκτικά και τις κάμπιες.
Την ημέρα της Υπαπαντής του Ιησού Χριστού στις 2, δεν δουλεύουν οι μυλωνάδες στην Κρήτη (Μυλιαργούσα) γιατί την “Παναγία την Παπαντή” την έχουν για προστάτιδα. Καθώς αλλάζει ο καιρός, οι αγρότες μπορούν αυτή τη μέρα να προβλέψουν τις μεταβολές του καιρού για τις επόμενες μέρες “Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας” ή “Ό,τι καιρό κάνει της Παπαντής θα τον κάμει 40 μέρες”.
Στις 3, του Αη-Συμιού οι σε ενδιαφέρουσα δεν κάνουν δουλειές για να μη σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους.
Ο Άγιος Χαράλαμπος στις 10, είναι προστάτης και θεραπευτής από λοιμώδεις αρρώστιες. Ο Άγιος Βλάσιος στις 11, προστατεύει τα κοπάδια από τα άγρια σαρκοβόρα και ιδιαίτερα τον λύκο.
Τέλος, η γιορτή του Αγίου Κασσιανού κάθε 4 χρόνια στις 29, κατά μια παράδοση ορίστηκε από τον ίδιο το Θεό για να τιμωρήσει τον άγιο για την οκνηρία του.
ΠΗΓΗ – ΤΑ ΝΕΑ – ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2010 “Ε ΡΕ ΓΛΕΝΤΙΑ!”
◊ Εικόνα αρχική πηγή 57nip-patras.blogspot.gr/